Uprawnienia i świadczenia żołnierzy zawodowych

Uposażenie żołnierzy zawodowych składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia tj. dodatku specjalnego, dodatku służbowego, dodatku za długoletnią służbę wojskową, dodatku motywacyjnego, dodatku kompensacyjnego lub dodatku wyrównawczego.

Żołnierze zawodowi otrzymują następujące inne należności pieniężne:

a) zasiłek na zagospodarowanie - żołnierz zawodowy, po powołaniu do zawodowej służby wojskowej, otrzymuje zasiłek na zagospodarowanie w wysokości jednomiesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym. Zasiłek może być przyznany żołnierzowi zawodowemu tylko jeden raz w trakcie pełnienia zawodowej służby wojskowej. Ponadto  żołnierzowi zawodowemu kształconemu w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, w centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia zasiłek na zagospodarowanie przysługuje po objęciu obowiązków na pierwszym stanowisku służbowym w korpusie odpowiednio oficerów, podoficerów albo szeregowych.

b) dodatkowe uposażenie roczne - żołnierz zawodowy pełniący zawodową służbę wojskową przez okres całego roku kalendarzowego nabywa prawo do dodatkowego uposażenia rocznego w wysokości 1/12 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym otrzymanego w roku kalendarzowym, za który dodatkowe uposażenie roczne przysługuje. Prawo do dodatkowego uposażenia rocznego nabywa również: 1) żołnierz zawodowy powołany do zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego, jeżeli pełnił zawodową służbę wojskową przez okres co najmniej 6 miesięcy kalendarzowych, 2) żołnierz zawodowy, który został zwolniony z zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego – w wysokości 1/12 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym otrzymanego w roku kalendarzowym, za który dodatkowe uposażenie roczne przysługuje.

c) nagrody uznaniowe i zapomogi - żołnierzom zawodowym mogą być przyznawane: 1) nagrody uznaniowe – w szczególności w związku
z przejawianiem inicjatywy w służbie albo wykonywaniem zadań służbowych wymagających szczególnie dużego nakładu pracy, w tym poza określonym czasem służby, w skróconych terminach lub warunkach szczególnie utrudnionych; 2) zapomogi – w przypadku zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci członka rodziny oraz z innych przyczyn powodujących istotne pogorszenie warunków materialnych.      
W przypadku zaginięcia żołnierza zawodowego w związku z wykonywaniem zadań służbowych lub śmierci żołnierza zawodowego Minister Obrony Narodowej może przyznać zapomogę małżonkowi, a w przypadku braku małżonka dzieciom pozostającym na utrzymaniu żołnierza zawodowego.

W przypadku braku małżonka i dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierza zawodowego zapomogę Minister Obrony Narodowej może przyznać rodzicom żołnierza. Powyższe rozwiązania stosuje się również odpowiednio
do małżonka, dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierza zawodowego
lub rodziców żołnierza zawodowego, który zmarł w ciągu 3 lat po zwolnieniu
z zawodowej służby wojskowej, w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z wykonywaniem zadań służbowych.

Nagrody uznaniowe i zapomogi, wypłaca się z tworzonego na ten cel funduszu, którego wysokość nie może być niższa niż 2,5% planowanych na dany rok kalendarzowy środków na uposażenia żołnierzy zawodowych. Warunkiem przyznania żołnierzowi zawodowemu nagrody uznaniowej jest uzyskiwanie wysokich wyników w wykonywaniu zadań służbowych. Żołnierzowi zawodowemu można również przyznać nagrodę uznaniową za wykonywanie zadań służbowych o wysokiej odpowiedzialności albo zadań wykraczających poza zwykłe obowiązki służbowe.

 d) nagrody jubileuszowe - żołnierzom zawodowym przysługują nagrody jubileuszowe w wysokości:

• po 20 latach czynnej służby wojskowej – 75%,
• po 25 latach czynnej służby wojskowej – 100%,
• po 30 latach czynnej służby wojskowej – 150%,
• po 35 latach czynnej służby wojskowej – 200%,
• po 40 latach czynnej służby wojskowej – 300% – miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym.

 

e)    należności za podróże służbowe i przeniesienia służbowe - żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu na stanowisko służbowe poza miejscowością stanowiącą siedzibę jednostki wojskowej lub wydzielonego pododdziału,
w której żołnierz zajmował dotychczas stanowisko służbowe, przysługują:

• ryczałt z tytułu przeniesienia – w wysokości 50% najniższej stawki uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego;
• diety – za czas przejazdu i pierwszą dobę pobytu w nowym miejscu pełnienia służby w wysokości stawki diety przysługującej z tytułu odbywania krajowej podróży służbowej, obowiązującej w dniu przejazdu żołnierza do nowego miejsca pełnienia służby określonej w przepisach w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, wydanych na podstawie art. 775 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;
• ryczałt na pokrycie kosztów przejazdu z miejsca stałego zamieszkania do nowego miejsca pełnienia służby – w wysokości obowiązującej w dniu przejazdu żołnierza ceny biletu za przejazd pociągiem pospiesznym
• w klasie drugiej między dotychczasowym miejscem stałego zamieszkania żołnierza albo członków jego rodziny a nowym miejscem pełnienia służby, z uwzględnieniem posiadanej przez żołnierza i członków jego rodziny ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga im przysługuje; w przypadku gdy na danej trasie jest brak połączenia kolejowego, cenę biletu ustala się na podstawie tabeli opłat przewoźnika kolejowego i najkrótszej odległości drogowej między dotychczasowym miejscem stałego zamieszkania żołnierza albo członków jego rodziny a nowym miejscem pełnienia służby.

W przypadku przesiedlenia się żołnierza zawodowego do nowego miejsca pełnienia służby przysługują mu ponadto:

• zasiłek osiedleniowy – w wysokości 250% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego – jeżeli żołnierz przesiedlił się z członkami rodziny, a 50% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego – jeżeli żołnierz: – jest samotny albo – przesiedlił się bez członków rodziny;
• zwrot kosztów przewozu urządzeń domowych – w wysokości udokumentowanej rachunkiem, nie większej jednak niż 200% najniższego uposażenia żołnierza zawodowego.

 
f) gratyfikację urlopową - żołnierzowi zawodowemu przysługuje raz w roku prawo do gratyfikacji urlopowej. Żołnierzowi zawodowemu powołanemu do zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego gratyfikacja urlopowa za ten rok przysługuje, jeżeli pełnił służbę przez okres co najmniej 6 miesięcy kalendarzowych.

Przy ustalaniu wysokości gratyfikacji urlopowej uwzględnia się również małżonka, a także dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego.  Wysokość gratyfikacji urlopowej na jedną osobę uwzględnianą przy ustalaniu jej wysokości nie może być niższa niż 35% najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego. W przypadku zbiegu uprawnień do gratyfikacji urlopowej żołnierzy zawodowych posiadających wspólne dzieci gratyfikację na te dzieci uwzględnia się przy ustalaniu gratyfikacji tylko jednego z rodziców.

g) dodatkowe wynagrodzenie na dodatkowo powierzone czasowe pełnienie obowiązków służbowych i za wykonywania czynności powierzonych wykraczających poza zadania wynikające z zajmowanego stanowiska służbowego - żołnierzowi zawodowemu, któremu przez okres co najmniej 1 miesiąca dodatkowo powierzono czasowe pełnienie obowiązków służbowych przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Żołnierz zawodowy otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie również za wykonywanie czynności powierzonych, które wykraczają poza zadania wynikające z zajmowanego przez niego stanowiska służbowego.

h) świadczenie teleinformatyczne, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa (Dz. U poz. 2333) - żołnierzowi zawodowemu realizującemu zadania, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o szczególnych zasadach wynagradzania osób realizujących zadania z zakresu cyberbezpieczeństwa, przysługuje świadczenie teleinformatyczne, o którym mowa w art. 5 tej ustawy, na czas wykonywania tych zadań w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 8 ust. 1 tej ustawy.

i) świadczenie motywacyjne - żołnierzowi zawodowemu przyznaje się świadczenie motywacyjne po osiągnięciu:

• 25 lat służby wojskowej, ale nie więcej niż 28 lat i 6 miesięcy – w wysokości 1500 zł miesięcznie;
• 28 lat i 6 miesięcy służby wojskowej – w wysokości 2500 zł miesięcznie.

j) świadczenie za długoletnią służbę wojskową - żołnierzowi zawodowemu przyznaje się świadczenie za długoletnią służbę wojskową po osiągnięciu 15 lat służby wojskowej w wysokości 5% należnego uposażenia zasadniczego miesięcznie. Świadczenie za długoletnią służbę wojskową zwiększa się o kwotę 1% należnego uposażenia zasadniczego za każdy kolejny rok służby wojskowej, nie więcej jednak niż do wysokości 15% po 25 latach tej służby – rozwiązane obecnie procedowane w projekcie ustawy przyjętym przez Radę Ministrów 10 stycznia 2023 r.

k) należności związane z pełnieniem zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa.

l) należności związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej - żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej przysługuje odprawa w wysokości:

• po 1 roku służby – 100%,
• po 5 latach służby – 200%,
• po 10 latach służby – 300% – kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego w ostatnim dniu pełnienia służby.

Wysokość odprawy, ulega zwiększeniu o 20% uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym za każdy rok zawodowej służby wojskowej pełnionej ponad 10 lat, nie więcej jednak niż do wysokości 600%.

Żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, niezależnie od odprawy, przysługują inne należności pieniężne:

• przez okres 1 roku po zwolnieniu ze służby wypłacane co miesiąc świadczenie pieniężne w wysokości kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego w ostatnim dniu pełnienia służby;
• ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, w tym za dodatkowy urlop wypoczynkowy niewykorzystany w roku zwolnienia ze służby, oraz za lata poprzednie;
• dodatkowe uposażenie roczne za rok, w którym nastąpiło zwolnienie ze służby;
• gratyfikacja urlopowa niewykorzystana w roku zwolnienia ze służby;
• zwrot kosztów jednorazowego przejazdu żołnierza i członków jego rodziny oraz zwrot kosztów przewozu urządzenia domowego do obranego przez żołnierza miejsca zamieszkania w kraju – w wysokości i na zasadach określonych jak dla żołnierzy zawodowych przeniesionych do pełnienia służby w innej miejscowości.

m) w przypadku śmierci żołnierza zawodowego lub członka jego rodziny przysługują:

• zasiłek pogrzebowy;
• odprawa pośmiertna;
• pokrycie kosztów pogrzebu oraz zwrot kosztów przewozu zwłok do miejscowości, w której zmarły żołnierz ma być pochowany, z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Żołnierze poza innymi należnościami opisanymi powyżej mogą otrzymać następujące dodatki do uposażenia zasadniczego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 966, z późn. zm.):

a) dodatek specjalny – za szczególne właściwości lub warunki pełnienia zawodowej służby wojskowej - w odniesieniu do dodatku specjalnego przy ustalaniu tytułów, za które dodatek przysługuje określa się charakter wykonywanych czynności, zakres wykonywanych czynności służbowych i ich specyfikę oraz obciążenia psychofizyczne na stanowiskach służbowych. Ponadto bierze się pod uwagę wymagane kwalifikacje do zajmowania stanowisk służbowych.

b) dodatek służbowy – za pełnienie zawodowej służby wojskowej na określonych stanowiskach dowódczych i kierowniczych lub samodzielnych albo w określonych jednostkach wojskowych;

c) dodatek za długoletnią służbę wojskową - w odniesieniu do dodatku za długoletnią służbę wojskową wzrost tego dodatku uzależniony jest od stażu służby wojskowej oraz uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego;

d) dodatek motywacyjny – dla żołnierzy zawodowych pełniących służbę w korpusach podoficerów zawodowych i szeregowych pełniących zawodową służbę wojskową za uzyskanie w opinii służbowej oceny co najmniej bardzo dobrej. Zgodnie z art. 824 pkt 2 ustawy regulacje w zakresie dodatku motywacyjnego weszły w życie z dniem 1 stycznia br. Oznacza to, że żołnierze spełniający ustawowe warunki do jego otrzymania prawo do tego dodatku nabyli z dniem 1 stycznia br.

e) dodatek kompensacyjny – w przypadku wyznaczenia żołnierza na stanowisko służbowe wyższe od zajmowanego bez mianowania na wyższy stopień wojskowy;

f) dodatek wyrównawczy – w przypadku gdy miesięczne uposażenie żołnierza zawodowego pełniącego zawodową służbę wojskową na stanowisku służbowym sędziego sądu wojskowego albo prokuratora do spraw wojskowych jest niższe od miesięcznego wynagrodzenia przysługującego na równorzędnym stanowisku i pełnionej funkcji sędziego sądu powszechnego albo wysokości wynagrodzenia prokuratora na takim samym stanowisku i pełnionej funkcji, żołnierzowi przysługuje dodatek wyrównawczy w wysokości różnicy między tym wynagrodzeniem a uposażeniem należnym na zajmowanym stanowisku.

Obowiązujące akty prawne w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych:

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lutego 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 317) uwzględniając bezprecedensową sytuację na wschodniej granicy kraju związaną z prowadzeniem działań hybrydowych bezpośrednio zagrażających pokojowi i bezpieczeństwu państwa za zasadne uznano rozszerzenie katalogu działań, za które przysługuje dodatek specjalny. Mając powyższe na uwadze zdecydowano, że dodatek specjalny przysługuje również za wykonywanie działań z zakresu zarządzania kryzysowego. Przedmiotowe rozwiązanie umożliwia m.in. przyznanie dodatku specjalnego żołnierzom wykonującym zadania związane z ochroną granicy Rzeczypospolitej Polskiej. Dodatkowo omawiany dodatek przysługuje również za wykonywanie zadań w akcjach poszukiwawczych.

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 849) uwzględniając specyfikę pełnienia zawodowej służby wojskowej w pionach operacyjno-rozpoznawczym oraz dochodzeniowo-śledczym Żandarmerii Wojskowej zwiększono dla tych żołnierzy dodatek służbowy poprzez podwyższenie mnożnika kwoty bazowej z wysokości 0,60 do wysokości 0,90, co spowodowało wzrost dodatku o 450 zł miesięcznie. Powyższe przeciwdziałać ma odpływowi kadry z tych pionów oraz przyczynić się ma do pozyskania nowych żołnierzy, co pozwolić ma na uzupełnienie stanu etatowego.

Do katalogu żołnierzy uprawnionych do otrzymania dodatku służbowego włączono również żołnierzy zajmujących określone stanowiska służbowe w Eksperckim Centrum Szkolenia Cyberbezpieczeństwa. Podyktowane było to potrzebą stworzenia odpowiednich warunków finansowych, które będą zachęcały do podejmowania zawodowej służby wojskowej w tej instytucji i jej długotrwałego w niej pełnienia. Powyższe w szczególności uzasadnione jest uwarunkowaniami płacowymi na cywilnym rynku w szeroko rozumianym obszarze cyberbezpieczeństwa.

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 listopada 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U z 2022 r. poz. 2381). Potrzeba nowelizacji rozporządzenia wynikała z konieczności zwiększenia motywacji finansowej do podejmowania i długoletniego pełnienia zawodowej służby wojskowej, pozyskania i utrzymywania wysoko wykwalifikowanej kadry. Uwzględniając specyfikę pełnienia zawodowej służby wojskowej w Agencji Uzbrojenia przez żołnierzy wykonujących czynności w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego przy zawieraniu lub nadzorowaniu wykonywania umowy określono mnożnik kwoty bazowej w przedziale od 0,50 do 2,00. Wprowadzona zmiana ma na celu przeciwdziałanie odpływowi kadry oraz przyczyni się do pozyskania nowych żołnierzy poprzez stworzenie odpowiednich warunków finansowych, które będą zachęcały do podejmowania zawodowej służby wojskowej w tej instytucji i jej długotrwałego jej pełnienia.
 
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 listopada 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U z 2022 r. poz. 2462) Mając na uwadze aktualne uwarunkowania geopolityczne Minister Obrony Narodowej dostrzegł potrzebę wprowadzenia dodatkowej gratyfikacji finansowej żołnierzy zajmujących stanowiska służbowe w tzw. jednostkach bojowych. Specyfika służby w tych jednostkach charakteryzuje się szczególnym reżimem utrzymywania gotowości bojowej wpływającym na zakres i intensywność wykonywanych zadań. Wobec powyższego zasadnym było wprowadzenie nowego dodatku służbowego dla żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową w tych jednostkach wojskowych. Ponadto rozporządzenie wprowadza między innymi zmiany w dodatkach dla pilotów oraz przewiduje zwiększenia mnożników kwoty bazowej dodatku służbowego dla żołnierzy zawodowych z tytułu zajmowania określonych stanowisk służbowych w wybranych jednostkach wojskowych.  

Uwaga: Powyższe akty wykonawcze w zakresie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych, z dniem 3 lutego 2023 roku zastąpi opublikowane w dniu 19 stycznia 2023 roku rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 stycznia 2023 roku w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz. U. poz. 149).

Rozporządzenie wprowadza z dniem 1 stycznia 2023 roku dodatek motywacyjny na szeregowych i podoficerów oraz określa między innymi:

1) wysokość, warunki i tryb przyznawania i podwyższania dodatków specjalnego, służbowego i motywacyjnego, a także, w zależności od występujących okoliczności i tytułu ich wypłaty, możliwość obniżania i wstrzymywania tych dodatków;

2)  wysokość, warunki i tryb przyznawania, podwyższania i obniżania dodatku kompensacyjnego;

3)  wysokość i tryb przyznawania i podwyższania dodatku za długoletnią służbę wojskową;

4)  sposób ustalania wysokości dodatków specjalnego i służbowego w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej oraz okresy służby lub pobierania dodatku uznawane za równorzędne z okresem pobierania dodatków specjalnego lub służbowego;

5)  szczególne właściwości lub warunki służby wojskowej, z tytułu których są wypłacane dodatki specjalne;

6)  stanowiska służbowe, których zajmowanie i jednostki wojskowe, w których pełnienie służby uprawniają do dodatku służbowego.

Żołnierzowi zawodowemu od dnia wyznaczenia na pierwsze stanowisko służbowe do dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej przysługuje prawo do zakwaterowania na czas pełnienia służby wojskowej w miejscowości, w której żołnierz pełni służbę, albo w miejscowości pobliskiej albo za jego zgodą w innej miejscowości.

Żołnierz zawodowy może wybierać pomiędzy przydziałem lokalu mieszkaniowego lub wypłatą świadczenia mieszkaniowego, która jest różna dla poszczególnych garnizonów.

Więcej o zasadach przyznawania świadczenia oraz jego kwotach na stronie Agencji Mienia Wojskowego.